Bilişsel olarak çocuk 1. Sınıfta işlem öncesi dönemden somut işlemler dönemine geçiş yaşanmaktadır. Yani bilişsel olarak; artık mantıksal çıkarımlar yapmaya başlarlar, odaklanma becerileri, sıralama ve sınıflama becerileri artar, bilgiler arasında bağlantıları kurabilirler.
Psikososyal olarak ise; dürtülerini kontrol altına almaya ve yoğun yaşadıkları duygularını meraka ve öğrenmeye aktarmaya başlarlar.
Öğrenmeye isteklidirler: Yeni bir şey öğrendikleri zaman çok heyecanlanırlar. Her şeyle ilgilidirler, meraklıdırlar, enerjiktirler ve sürprizlerle doludurlar. Daha önceki deneyimlerinden öğrendikleri bilgi parçalarını birleştirerek problemlerini çözmeyi öğrenmeye başlarlar ve kendi fikirlerini geliştirirler.
Denemeye isteklidirler: 1. sınıf çocuğu hala her şeyi yapabileceğine inanır, bu yüzden de risk almaya açıklardır. Yaptıklarını sergilemekten çok hoşlanırlar. Bu sebeple yaratıcılıklarını yüreklendirmek çok yararlıdır fakat planlama becerileri de desteklenmelidir ki riskler karşısında hazırlıklı olabilsinler.
Sorumluluk: Bu yaş çocuğu kendi kendini idare etmeyi öğrenmek için zaman harcar. Paltosunu asmak, kalemliğini toplamak, çantasını hazırlamak, ayakkabılarını bağlamak, çalışma kağıtlarına ismini yazmak gibi ihtiyaçları gidermek uzun zaman alabilir fakat öncelikli olarak bu davranışların yerleşmesine yardımcı olmak ilerleyen süreçte ise hızlanmaları için pratik önerilerde bulunmak faydalı olacaktır. Bu tür sorumlulukları edinmelerine yardımcı olmak önemsiz gibi görünse de gerek akademik gerek ruhsal olgunluk için çok önemli faydaları olacaktır.
Memnun etmek isterler: Daha bağımsız ve dışadönük olmalarına rağmen 1. sınıf öğrencileri ebeveynlerini ve öğretmenlerini memnun etmek isterler. Yaptıklarının fark edilmesi ve yaptıkları ile ilgili olumlu geribildirimler almak hoşlarına gider. Öğretmenlerinin verdiği bilgiler en doğru bilgilerdir, ebeveynlerinden çok öğretmenlerinin sözleri çok daha doğrudur onlar için. Bunun yanında ebeveynleri en sevdikleri insanlar olmaya hep devam eder.
Şikayet: Bu dönemde çocuklar çok fazla şikayet ediyor olabilir. Bu tür durumlarda mutlaka öğretmen ile iletişime geçilmesi gerekir.
Yoğun Duygular: 1. sınıf çocuğunun yaşamında birçok şey birlikte yaşanır. Bu yoğun stres yaşamalarına sebep olabilir ve bu stresle baş etmekte zorlanabilirler. Yaşadıklarının bir tek kendi başlarına geldiğini düşünüp herkesin başına gelebileceğini kestiremeyebilirler. Stresle baş etmekte zorlandıklarında vurma, ağlama, dişlerini gıcırdatma, tırnak yeme, alt ıslatma gibi davranışlarını gözlemleyebiliriz. Bu gibi durumları bir süre izledikten sonra rehberlik servisini bilgilendirmeniz okuldaki takibimizi daha da kolaylaştıracaktır. Çocukların yaşadığı bu karmaşa karşısında ebeveynin tutarlı olması oldukça faydalı olur; çocuğunuz kendinden beklenmeyecek bir olgunluk gösterirse ya da birden ağlamaya başlarsa şaşırmayın. Tutarlı davranarak çocuğa destek olmak onun uyum sağlamasını kolaylaştıracaktır. 1. sınıftaki çocuklar bir sonraki adımın ne olacağını bildiklerinde kendilerini daha rahat hissederler.